Pieniądz jest mierzalnym uprawnieniem do uczestnictwa w wymianie dóbr. W przeszłości miał różne formy. Uprawnienie miało zazwyczaj charakter dynamiczny, w zdecydowanej przewadze rosnący. Procent składany bogatych czynił coraz bardziej bogatymi, a biednych skazywał na ciężką pracę aż do śmierci. Pieniądz ujemny nigdy nie rozpowszechnił się na całym globie. W ostatnich latach coraz bardziej są popularne formy pieniądza obojętnego, jako waluty alternatywne.